Almere inspirerend voorbeeld als circulaire gemeente

Polymer Science Park, The Green East en het team Agri & Food van Kennispoort Regio Zwolle zetten zich in voor een circulaire Zwolse regio. De gemeente Almere is hier sinds een aantal jaar mee bezig en speelt daarin samen met ondernemers een uitzonderlijke rol. Om daarvan te leren organiseerden Polymer Science Park, The Green East en het Agri & Food Innovatie team van Kennispoort Regio Zwolle, op 6 september jongstleden een inspirerende excursie voor ondernemers en overheidsfunctionarissen uit de regio.

Aanleiding voor circulariteit

Volgens Jan Hoek, wethouder van Duurzaamheid, Mobiliteit en Democratische Vernieuwing in Almere is urgentie belangrijk als het gaat om concrete toepassingen op het gebied van circulariteit in de gemeente. In Almere zat de urgentie in verschillende situaties. Hoek: “We hadden onder andere een probleem met welig tierende waterplanten in onze wateren en de recreatievaart had daar last van. De buitenboordmotoren liepen er namelijk op vast. Maar maaien kost veel geld. Een collega stelde toen de vraag: “Wat nou als je denkt: dit maaisel is geen afval, maar het begin van iets nieuws?”

Verdienmodellen

Bij het vraagstuk van de waterplanten lieten medewerkers van de gemeente Almere zich inspireren door de Blauwe Economie van Gunter Pauli. Door kosten van het maaien en verwerken tegenover de opbrengsten van het gebruik van het maaisel als grondstof te zetten, ontdekten ze dat daar financiële ruimte zat.

Prijsvraag

De volgende stap voor de gemeente was het uitschrijven van een prijsvraag, waarin zij ondernemers uitdaagde om met afvalstromen uit de stad nieuwe producten te maken en een goed verdienmodel te ontwikkelen. De prijsvraag leidde uiteindelijk tot de groene betoncentrale, die beton 100% recycled en daar biomassavezels aan toe voegt, zoals de waterplanten.

Grondstoffen Collectief Almere

Ook het Grondstoffen Collectief Almere vloeide voort uit de prijsvraag. Het GCA is opgericht door drie lokale partijen: Gemeente Almere is eigenaar van de reststromen (gemeentelijk afval – red.), het Cirwinn fungeert als fysieke locatie waar de reststromen (voormalig afval – red.) opgeslagen en verwerkt worden en Millvision is de ontwikkelaar van de productrecepturen. Hoek: “Het lokale aspect geeft een impuls aan het bedrijfsleven; namelijk nieuwe financiële stromingen, intensievere samenwerkingen en meer werkgelegenheid.”

Upcyclecentrum

Op het oudste bedrijventerrein van Almere realiseerde de gemeente tevens het Upcyclecentrum. Hoek vertelt: “Als je dat voor de rest van de wereld moet uitleggen dan is het een klassiek afvalperron, maar dan in de plusvariant. Daar krijgen inwoners van Almere de gelegenheid om afval meer uit te splitsen. Dat is van belang want hoe zuiverder een stroom is, hoe makkelijker die ergens weer als grondstof gebruikt kan worden.” In het pand zijn tevens drie bedrijfsruimtes ingericht, waar ondernemers van de gemeente anderhalf jaar lang de kans krijgen om hun circulaire producten te ontwikkelen en te maken, zonder dat zij huur betalen. In ruil daarvoor dragen zij bij aan kennisdeling over circulaire economie en nieuwe verdienmodellen, door rondleidingen en workshops te verzorgen.

Educatieruimte

De gemeente creëerde in het Upcyclecentrum ook een educatieruimte. Hoek legt uit: “Circulaire economie begint bij bewustwording van inwoners. In die educatieruimte vertellen we scholen en andere geïnteresseerden over circulaire economie. Hoe we het doen in Almere, waarom dat zinvol is, wat het doet met de afvalstoffenheffing. Want die is best hoog.” Het educatiecentrum heeft volgens Hoek ook als doel om ondernemers bij elkaar te brengen om kennis uit te wisselen en nieuwe allianties aan te gaan.

Circulair denken

Hoek glundert: “We zien steeds meer dat het circulair denken over producten vanzelf op gang aan het komen is. Nu is er een initiatief om te komen tot een warenhuis van refurbished producten. Er zijn allerhande kleine ondernemers in Almere, die van oude zooi mooie nieuwe spullen maken. Daarmee onderscheiden ze zich van de producten die bij de kringloopwinkel aangeboden worden. Wat je ziet gebeuren is dat deze ondernemers hun eigen ideeën, creativiteit en vaardigheden toevoegen om iets moois te maken van spullen die door anderen afgeschreven waren.”

Gemeente als launching customer

Een ander mooi project dat volgens Hoek nog in de kinderschoenen staat, is de oprichting van een plasticfabriek. Hij legt uit: “In onze afvalstromen zit een grote berg mixed plastic. Het bakje voor het vlees in de supermarkt waar een folie overheen zit, bijvoorbeeld. Dat is lastig te verwerken in de afvalstromen. Wij hebben vervolgens aan de markt gevraagd of ze ons materiaal voor de openbare ruimte kunnen leveren, dat geproduceerd is uit deze mixed plastics. Denk daarbij aan paaltjes voor beschoeiingen, bankjes, etc. Wij bieden dat plastic aan én wij als gemeente kopen het eindproduct. Tevens halen we er partijen bij die ook van hun mixed plastics af moeten en die spullen ook nodig hebben.” Hij noemt dat een mooi voorbeeld van de overheid als launching customer.

Klassieke facilitering

Hoek vertelt: “Zo zijn we zijn bezig om een aantal lijnen uit te zetten en we hopen dat verschillende partijen bij elkaar komen, die op de een of andere manier van elkaars producten en diensten gebruik kunnen maken. Wij faciliteren dat door een ruimte ter beschikking te stellen, ambtelijk te ondersteunen en onze kaartenbakken met contacten aan te bieden. Daarbij zijn we als overheid natuurlijk ook launching customer.”

Advies aan andere gemeenten

Hoek lacht als hij complimenten krijgt. “Het klinkt soms alsof het hier af is. Maar dat is het helemaal niet. En tegelijkertijd zijn er genoeg dingen om trots op te zijn. De crux is dat het kan. Dat je er ook een boterham aan kan verdienen. Mijn strijdkreet is: streef onbekommerd naar het onhaalbare van Loesje. Wat we hier doen is superurgent en we hebben niet alle tijd van de wereld. Het betere is de vijand van het goede. Ga aan de slag met wat je op dit moment het leukste of kansrijkste vindt. En speur een beetje naar het toeval. “Hoop op waterplanten,” grijnst hij.

Vervolg grondstoffen excursie

De excursie van Polymer Science Park, The Green East en het Agri & Food Innovatie team van Kennispoort Regio Zwolle met ondernemers en overheid werd als zeer succesvol ervaren. Met ondernemers en gemeenten worden nu afspraken gemaakt om de reststromen te bestuderen en te bepalen wat de mogelijkheden zijn op specifieke onderdelen.

Wil jij meer informatie over circulariteit en of wil je daarmee aan de slag? Neem dan contact met op Kennispoort Regio Zwolle via info@kennispoortregiozwolle.nl of tel. 038 – 202 20 202.