Eeuwenoud familiebedrijf neemt afscheid van de papieren agenda

Grand Café Smit in Losser mag je gerust een begrip noemen: meer dan 200 jaar geleden begon Hendrik Smit op deze locatie in het centrum van het Twentse dorp het gelijknamige Hotel Smit. Een hotel is het al bijna een halve eeuw niet meer, maar het grand café floreert nog steeds op dezelfde plek waar het ooit begon. Dankzij het Family Next programma van provincie Overijssel is er nu ook een slag gemaakt in de digitalisering.

‘Als je in Losser vraagt naar Smit, kom je hier terecht’, weet Herman Poorthuis over de naam die zijn onderneming heeft in Losser. Hij is de zesde generatie die hier gasten ontvangt en dat waren altijd ondernemende mensen, weet hij. ‘Mijn oma was al tien jaar weduwe toen ze de opdracht gaf de zaak flink te verbouwen. Vooral de vrouwen hebben een belangrijke rol gehad.’ Niet zo heel erg gek dus dat echtgenote Martine de Jong een paar jaar geleden haar vaste baan opgaf om bij hem in de zaak te komen werken. Dankzij haar kwam ook de ijssalon van Smit tot bloei, met de toepasselijke titel ‘De Koale Kant’. Ook zij weet dat Grand Café Smit absoluut een begrip is in Losser. ‘Dit is echt een heel divers bedrijf, we beginnen hier ‘s morgens vroeg met de gasten die koffie komen drinken, daarna zijn er vaak vergaderingen van mensen die hier komen lunchen met broodjes en ‘s avonds laat is er bijvoorbeeld een feestje. Er gebeurt hier heel veel.’

Papieren agenda

Op één punt binnen het eeuwenoude familiebedrijf was de tijd echter wel een beetje te lang stil blijven staan; de reserveringen die binnenkwamen werden nog genoteerd in een papieren agenda die achter de bar lag. Handgeschreven boekingen, doorhalingen, haastig ingestopte papiertjes, correcties – het maakte er de bedrijfsvoering niet overzichtelijker op, erkent Herman Poorthuis. ‘Het leek een beetje op het boek van Sinterklaas.’ Daarbij komt dat vaste werkneemster Pien Buitink regelmatig tegen problemen aanliep door het linkshandige handschrift van haar werkgever. ‘Hij kan het zelf heel goed lezen’, lacht ze daarom. ‘Maar voor ons is het niet te ontcijferen. Het werd echt tijd voor een inhaalslag.’ Die kon het Grand Café maken dankzij het Family Next programma van provincie Overijssel. De eigenaren werden gekoppeld aan een coach; Niels Mulder van Café Nielz uit Almelo. Een prima samenwerking, zegt Martine de Jong. ‘We zijn bij hem op bezoek geweest, hij is bij ons gekomen en we zijn bij een andere collega langs geweest om te zien hoe het daar ging.’ Dat Niels een collega was met praktijkervaring op het gebied van digitalisering hielp enorm bij de beslissing om over te stappen, zegt ze. ‘Een verkoper van een bepaald systeem vertelt je natuurlijk alleen maar de mooie dingen, maar Niels heeft geen belang. Dankzij zijn adviezen zijn we nu overgestapt op een systeem waarbij alles digitaal verwerkt wordt.’

Telefoon

De voordelen van dat systeem lieten zich al direct gelden. ‘In een dorp als Losser kom je elkaar wel eens tegen op straat of in de supermarkt en dan vragen mensen: “Kan ik dan en dan bij jullie langskomen?” Nou, ik heb het systeem ook op mijn telefoon geïnstalleerd en kan de reservering er gelijk inzetten.’ Het provinciale programma heeft gezorgd voor een soepele digitalisering van het tweehonderd jaar oude familiebedrijf van zijn voorouders, zegt ook Herman Poorthuis. ‘Je wordt wel getriggerd om jezelf de vraag te stellen: waarom hebben wij dat niet?’ Inmiddels loopt het systeem goed en sterker nog: dankzij Family Next is er een goede band ontstaan met Niels Mulder en zijn café in Almelo. ‘Ons personeel is er laatst nog geweest tijdens een cocktailproeverij’, zegt Martine de Jong. Echtgenoot Herman Poorthuis is inmiddels ook gehecht aan het contact met de coach die hem werd toegewezen. ‘Ik app nog regelmatig met hem en de afstand tussen Losser en Almelo is prima. Je bent geen concurrent van elkaar, maar het is dichtbij genoeg om bij elkaar binnen te lopen. Die klik is er wel.’

De coach: laten zien dat het efficiënter werkt

Een ouderwetse papieren agenda voor de reserveringen komt vaker voor bij familiebedrijven in de horeca, vertelt coach Niels Mulder. ‘We doen het al jaren zo, waarom zouden we het veranderen, is vaak de gedachte’, weet hij. Mulder hielp de eigenaren van Grand Café Smit uit Losser met succes in de zoektocht naar digitalisering. Verschillende keren werd hij ingeschakeld als coach bij het Family Next programma als het gaat om digitalisering. ‘Omdat wij op dat punt toch wel vooroplopen, kunnen we in de praktijk laten zien dat het efficiënter werkt.’ Een klik was er zeker met Herman en Martine. ‘Dat is ook het mooie van dit traject, dat je je netwerk uitbreidt en er vaak mooie zakelijke vriendschappen ontstaan.’

Lees meer over familiebedrijven in Overijssel op www.overijssel.nl/familiebedrijven

Anne Veenstra is het schoolvoorbeeld van een ondernemer. In de 34 jaar dat hij in Giethoorn aan het roer staat van restaurant en rondvaartbedrijf Hollands Venetië, bedenkt Anne telkens weer manieren om een boost te geven aan zijn onderneming. Zo introduceert hij hoogstpersoonlijk de toeristenarrangementen en is hij al in 2002 de eerste ondernemer in Giethoorn met een elektrische rondvaartboot. Ook voor de bedrijfsoverdracht aan zijn zoon Ricardo bedenkt hij een unieke, innovatieve vorm van ondernemen. Inmiddels zet Anne zich als ervaringsdeskundige in bij het programma Family Next van de provincie Overijssel. ‘Achteraf had ik zelf ook vaker gebruik moeten maken van de kennis van externe partijen.’

‘In de afgelopen 39 jaar hebben we veel tropenjaren gedraaid en onze ups en downs gehad, maar als ik opnieuw kon kiezen, dan had ik het weer gedaan.’ Aan het woord is Anne Veenstra (66 jaar). Samen met zijn vrouw Henriëtte staat hij van 1983 tot 2017 aan het roer van restaurant en rondvaartbedrijf Hollands Venetië in Giethoorn. Jarenlang is het stel zeven dagen per week van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat aan het werk om de zaak draaiende te houden. Hoewel zoon Ricardo nu de scepter zwaait, heeft Anne ook deze ochtend alweer de nodige hand- en spandiensten verricht in het prachtige familiebedrijf aan de rand van Giethoorn. ‘Stilzitten is niets voor mij. Mijn vrouw en ik zijn altijd doorpakkers geweest.’

Het complete pakket

Dat doorpakken is ook hard nodig als Anne en Henriëtte in 1983 het bedrijf kopen van zijn schoonvader. Anne: ‘De bank verstrekte ons de gewenste hypotheek tegen een rente van 13,8 procent. Voor beginnende ondernemers is dat natuurlijk een enorme uitdaging, maar door hard te werken, konden we het hoofd boven water houden.’ Bovendien lukt het Anne om met creatieve ideeën telkens weer een boost te geven aan het bedrijf. ‘In Giethoorn heb je natuurlijk verschillende andere restaurants en rondvaartbedrijven, daarom was het belangrijk dat Hollands Venetië zich onderscheidde van de concurrentie. Wij introduceerden als eerste arrangementen voor toeristen waarbij ze niet alleen gingen varen, maar ook koffie en gebak aangeboden kregen en drie musea in Giethoorn konden bezoeken. In het eerste jaar verkochten we samen met VVV Giethoorn bijna 2.000 van deze arrangementen. Vervolgens gingen we samenwerken met VVV Zwolle, we breidden het aanbod uit en zo verkochten we ongeveer 20.000 arrangementen per jaar. Dat was natuurlijk super.’

Eerste elektrische rondvaartboot

Ook in de jaren daarna lukt het Anne en zijn vrouw om nieuwe ideeën uit te rollen. Ze introduceren bijvoorbeeld met succes personeelsfeesten voor bedrijven uit heel het land. ‘Al in 2002 ontwikkelden we samen met de Technische Hogeschool Twente de eerste elektrische rondvaartboot in Giethoorn. Dat kostte best veel tijd en moeite en we kregen geen subsidie van de overheid, maar desondanks zag ik veel voordelen voor onze gasten. Bijvoorbeeld omdat de benzinestank en het lawaai van de benzinemotor verleden tijd waren. Voor deze innovatie ontvingen we de milieu- en toerismeprijs van de provincie Overijssel. Mooi om te zien dat tegenwoordig alle boten in Giethoorn een elektrische motor hebben.’

Soepele bedrijfsopvolging

Mede dankzij het harde werken en de innovatieve ideeën lukt het Anne en Henriëtte om een prachtig en gezond familiebedrijf op te bouwen waar ook zoon Ricardo gaat werken. In goed overleg wordt besloten dat hij in 2017 het bedrijf van Anne en zijn vrouw overneemt. ‘Samen met mijn fiscalist hebben we verschillende opties besproken, maar eerlijk gezegd sloten deze mogelijkheden niet aan op mijn verwachtingen. Ik wilde dat zowel Ricardo als Henriëtte en ik inspraak kregen en er financieel goed vanaf kwamen. Daarom heb ik zelf een vorm bedacht waarbij Ricardo in tien jaar tijd elk jaar tien procent van de aandelen van ons overneemt en in de tussentijd gewoon een loon uitbetaald krijgt. Op deze manier is de zaak binnen tien jaar van hem. Dezelfde vorm hebben we voor het onroerend goed bedacht. Als in 2027 de zaak van hem is, betaalt hij vervolgens nog tien jaar lang huur aan mij en mijn vrouw. Na die periode is hij ook de eigenaar van het onroerend goed.’

Deelname aan Family Next

Het toeval wil dat Anne tijdens het proces van de bedrijfsopvolging in contact komt met Marjolein van de provincie Overijssel. ‘Ik vertelde haar over mijn zelfbedachte vorm rondom de bedrijfsopvolging en zij vertelde mij over het programma Family Next, dat familiebedrijven in de provincie Overijssel helpt op het gebied van digitalisering, duurzaamheid én bedrijfsopvolging. Samen met mijn zoon Ricardo nam ik deel aan dit programma. We kregen nuttige tips en adviezen waar we mee verder konden.’

Ervaringsdeskundige

Na zijn deelname aan Family Next krijgt Anne de vraag of hij als ervaringsdeskundige andere deelnemers van het programma wil helpen op het gebied van bedrijfsopvolging bij familiebedrijven. ‘Dat zag ik meteen zitten. Ik vind het leuk om mijn kennis en ervaringen met andere ondernemers te delen en ik weet hoe handig het is om praktische informatie van externe partijen te krijgen. Achteraf had ik zelf ook vaker gebruik moeten maken van externe informatiebronnen, want als ondernemer weet je simpelweg niet genoeg over zaken als boekhouden, digitalisering of bijvoorbeeld bedrijfsopvolging. Inmiddels heb ik verschillende ondernemers in de regio ondersteund, waaronder Arjan Stroeve van Eethuys De Steen in Willemsoord, slager Martijn Bouma in Steenwijkerwold, Rob Schoelink van camping De Sloothaak in Giethoorn en Hilbert Smit van Recreatiebedrijf Geythoorn in Giethoorn. Het geeft een goed gevoel om hen en hun opvolger verder te helpen met de toekomst van hun familiebedrijf. Want ondernemen is en blijft een prachtig beroep.’

Meer weten?

Ben je geïnspireerd door het verhaal van Anne Veenstra en speelt bedrijfsopvolging ook een rol in jouw familiebedrijf? Dan kan Kennispoort Regio Zwolle je meer vertellen over Family Next! Vul hier het contactformulier in, dan nemen wij zo snel mogelijk contact met je op.

Tekst en fotografie: Theo Smits

Meester en Meester en Kennispoort Regio Zwolle gaan een samenwerking aan om ondernemers te helpen groeien. De partijen ondertekenden op dinsdag 21 juni 2022 een samenwerkingsovereenkomst.

Samen voor groei

Kennispoort is er voor ondernemers die willen groeien. Aleid Kanis, commercieel directeur van Meester en Meester, kan zich hierin vinden en ziet veel overeenkomsten tussen Kennispoort en zijn organisatie. Meester en Meester ondersteunt particulieren, bedrijven en de overheid bij uiteenlopende juridische- en veiligheidsvraagstukken. ”Als team Meester en Meester zijn we in 1,5 jaar tijd gegroeid van twee medewerkers naar een team van twintig professionals. Veelal juristen, maar ook sales consultants”, vertelt Aleid trots.

Maar niet alleen intern is Meester en Meester bezig met groei. ”Wij zien dat ondernemers die hard groeien de juridische kant van het ondernemen vergeten of bewust als bijzaak zien. Dat vinden wij ook niet gek.. Want als ondernemer wil je doen waar je goed in bent: ondernemen! Maar ondernemers zijn vaak een dief van hun eigen portemonnee, doordat ze onbewust veel juridische zaken niet op orde hebben. Bij Meester en Meester helpen wij ondernemers op een laagdrempelige en begrijpelijke manier tegen een betaalbaar tarief. Onze medewerkers zeggen waar het op staat, denken mee en geven advies. Samen met Kennispoort willen we bedrijven in de regio laten groeien!”

Hoe versterken Meester en Meester en Kennispoort elkaar?

“Meester en Meester biedt juridische ondersteuning op een laagdrempelige en begrijpelijke manier. Een onderwerp dat wel eens als lastig is voor (startende) ondernemers. Daarnaast hebben ze voor de samenwerking gekozen, omdat we samen een groot netwerk hebben. Zo kunnen wij samen ondernemers in deze regio ondersteunen”, vertelt Bart Jeurnink, MKB-adviseur bij Kennispoort.

”Groei, innovatie en ondernemen vinden wij beide heel belangrijk. Wij willen het beste voor de ondernemer, hen inspireren, laten groeien en ontwikkelen. Kennispoort vanuit het brede perspectief, wij vanuit de juridische context. We versterken elkaar vanuit onze eigen expertise met het gezamenlijke doel om ondernemers in de regio verder te helpen”, deelt Aleid.

Ondertekening Meester en Meester

Waardevolle samenwerking

Op dit moment kunnen beide organisaties al spreken van een mooie samenwerking. “We hebben Meester en Meester leren kennen als een jong en ambitieuze organisatie waar ondernemers van goed advies voorzien worden. We kijken er naar uit om met elkaar de handen uit de mouwen te steken! Het gezamenlijke netwerk van DDF People en Kennispoort is actief in heel Regio Zwolle en richt zich op ondernemers die willen innoveren, vernieuwen en internationaal hun vleugels uit willen slaan”, vertelt Netty Wakker, directeur Kennispoort Regio Zwolle.

Aleid: ”We hebben meerdere ondernemers die betrokken zijn bij Kennispoort geholpen met hun juridische vraagstukken. Dit zijn bijvoorbeeld bedrijven die de startup fase ontgroeien en voor nieuwe uitdagingen komen te staan. Bart vroeg ons om deze ondernemers alvast op weg te helpen. Dat hebben wij met veel plezier gedaan en hopelijk volgen er nog meer ondernemers. Wij kijken uit naar een fantastische samenwerking voor nu en in de toekomst!”

De Europese Commissie stemt in met het voorstel voor vijf European Digital Innovation Hubs in Nederland. Deze helpen om de digitalisering van de economie te versnellen. Vooral het midden- en kleinbedrijf kan hier hulp bij gebruiken. Daarom komt er verspreid over Europa een netwerk van regionale aanspreekpunten waar ondernemers terecht kunnen voor raad en daad.

Deze week hebben de Europese Commissie en het ministerie van Economische zaken goedkeuring gegeven aan het voorstel voor een landelijk netwerk van European Digital Innovation Hubs (EDIH). De EDIH’s zullen best practises met elkaar delen, regionale diensten leveren, gezamenlijke landelijke initiatieven ontwikkelen en inzetten op thema’s zoals over cyber security en AI. Nederlandse bedrijven worden geholpen om middelen duurzamer en beter in te zetten. En om optimaal gebruik te maken van landelijke kennis. Ook kunnen ervaringen beter worden gedeeld.

Smart Industry Hubs

De EDIH’s gebruiken bestaande structuren en bouwen verder op de Smart Industry Hubs, die ontstaan uit het landelijke Programma Smart Industry, zoals BOOST Smart Industry in Oost- Nederland.

Een EDIH bestaat uit drie pijlers:

kennis en vaardigheden;
testfaciliteiten (test-beforeinvest);
toegang tot financiering.

Voor Oost-Nederland richt EDIH BOOST Robotics EastNL zich op producerende bedrijven in het MKB, agrifood en medtech. Als bedrijven de nieuwe generatie digitaliseringsmogelijkheden begrijpen, kunnen zij deze gebruiken in hun eigen organisatie, producten en diensten.

De vraag van bedrijven staat centraal. Zij moeten sneller en beter toegang krijgen tot fieldlabs en skillslabs, testfaciliteiten en financierings- en internationaliseringsmogelijkheden. Overijssel en Gelderland zijn trots op hun maakbedrijven en zien een mooie toekomst voor deze bedrijven. Omdat zij kunnen helpen met het oplossen van maatschappelijke vraagstukken in de voedselvoorziening en gezondheid. Stappen zetten in digitalisering is belangrijk, want andere Europese landen en de wereldeconomie staan ook niet stil.

De provincies Overijssel en Gelderland hebben, samen met 16 consortiumpartners waaronder Kennispoort Regio Zwolle, subsidie aangevraagd bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). De komende 3 jaar wordt 6 miljoen euro subsidie beschikbaar gesteld door de EU (35%), het ministerie van EZK (35%) en de provincies Overijssel en Gelderland (samen 30%).

Spin in het web

In Europa vormen alle EDIH’s samen een groot netwerk dat het Digital Europe Programme (DIGITAL) vooral gaat uitvoeren. Ook binnen Nederland gaan de 5 EDIH’s samenwerken via een gemeenschappelijke backoffice. Onder toeziend oog van de minister van Economische Zaken en Klimaat, Micky Adriaansens, zal daarvoor een convenant worden ondertekend tijdens het landelijke Smart Industry Jaarevent op 29 juni.

Hulp nodig bij digitalisering?

Wil je meer weten over de EDIH’s, de digitalisering van je bedrijf of een van de andere programma’s voor het mkb? Neem contact met ons op en wij helpen je verder.

Kooiker Groep uit Staphorst is de winnaar van de innovatieprijs van Regio Zwolle met hun innovatie de Uitblinker met reiniger. Tijdens het PROTO Kennisfestival op vrijdag 24 juni namen Roel Poolman en Angela Buitenhuis van Kooiker Groep de innovatieprijs in ontvangst. De Uitblinker met reiniger is een machine die waterpasserende en waterdoorlatende verharding reinigt. De innovatieprijs Regio Zwolle is een initiatief van Kennispoort Regio Zwolle.

Wanneer de voegen van waterpasserende en waterdoorlatende verharding dichtslibben, kan het water na een flinke bui niet meer goed weglopen. Hierdoor kan er wateroverlast ontstaan. Vier jaar geleden kreeg Klaas Kooiker, directeur van Kooiker Groep, de vraag vanuit gemeenten of zij de verharding op gevoelige plekken kunnen reinigen. Kooiker Groep heeft al ruim tien jaar ervaring in de zuig- en blaastechniek. Samen met Amphitec bedacht Klaas de Uitblinker met reiniger om dit probleem op te lossen. ‘Wat geweldig! Laten we samen Regio Zwolle op de kaart zetten.’ zegt Roel enthousiast na het winnen van de innovatieprijs van Regio Zwolle. ‘We zijn ontzettend trots op onze innovatie. Het is een eer dat wij mogen winnen van deze andere prachtige innovaties’, vertelt Angela.

Vijf jaar schone bestrating

De zuigmond aan de Uitblinker is door Kooiker Groep ontwikkeld. Dit onderdeel zuigt het vuil uit de voegen van bestrating. Daarna reinigt de machine met hogedruk. Wanneer de voegen van de bestrating schoon zijn, kan het water makkelijk terug de bodem in. Dit ontlast het riool na lange periodes van droogte. Eenmaal gereinigd door de innovatie, blijven de voegen zo’n vijf jaar schoon.

Positieve reacties

Veel gemeenten kloppen bij Kooiker Groep aan. ‘Gemeenten en inwoners zijn erg enthousiast over het effect van onze Uitblinker’, vertelt Roel trots. Op het moment is er één Uitblinker met reiniger. ‘De vraag is zo groot dat één machine niet voldoende is. In de toekomst willen we meer Uitblinkers, zodat we aan de vraag kunnen voldoen’.

Jurybeoordeling

De jury is onder de indruk van de inzendingen voor de innovatieprijs. ‘Het zijn allemaal mooie en relevante innovaties uit Regio Zwolle. Gericht op de maatschappelijke uitdagingen rondom duurzaamheid, circulaire economie en veiligheid’, vertelt jurylid Ellis Lugtenberg.

Over de innovatieprijs van Regio Zwolle

De innovatieprijs van Regio Zwolle is een initiatief van Kennispoort Regio Zwolle. Bedrijven strijden om de innovatieprijs van Regio Zwolle. De vakkundige jury beoordeelde de innovaties onder andere op originaliteit en marktrijpheid. Drie innovaties gingen uiteindelijk door naar de finale. De winnaar ontvangt een award, lokale publiciteit en een persoonlijke innovatiesessie.

Wil je een innovatie succesvol op de markt brengen? Dan is het testen van je prototype een onmisbare stap in jouw proces. Twee startups uit Regio Zwolle kregen de kans om via Innofest hun innovatie kosteloos te testen tijdens Bevrijdingsfestival Overijssel. Innofest hielp de uitgekozen startups Shelduck en Wattage bij het maken van een test voor hun innovaties. Door een samenwerking tussen gemeente Zwolle, ZWINC. en Kennispoort Regio Zwolle kregen de startups deze unieke kans! Samen blikken we terug op dit gave traject.

Waarom is testen zo belangrijk?

Negen op de tien innovaties falen, omdat een prototype onvoldoende is getest voordat het de markt opgaat. Dit kost ondernemers een hoop tijd, geld en energie. Daarom helpt Innofest startups bij het maken van een succesvolle test en koppelt Innofest deze aan living labs. Dit zijn testlocaties die zo dicht mogelijk bij de realiteit komen. Op deze testlocaties kunnen startups testen hoe hun doelgroep reageert, of hun prototype goed functioneert en verzamelen ze feedback.

Rondal lier

Hoe zet je een testcase op?

Op donderdag 5 mei 2022 was het zover: Shelduck en Wattage mochten hun innovaties testen op Bevrijdingsfestival Overijssel. Maar hier ging een heel voorbereidingstraject aan vooraf. Na hun aanmelding in februari doorliepen Jules van Haaren (Wattage) en Olivier Gossink (Shelduck) samen met andere startups een selectieproces met meerdere workshops. In deze workshops leerden de startups alles over het opzetten van een testcase en het aanscherpen van hun businesscase. Hoe verder de startups in het selectieproces kwamen, hoe meer workshops ze volgden. Elke deelnemer kreeg de kennis die nodig is om een testcase op te zetten.’ De organisaties kozen uiteindelijk voor Shelduck en Wattage: twee unieke, duurzame innovaties die echt meerwaarde hebben aan het testen op een festival.

Testen op het festival

Maar wat gingen de startups precies testen op Bevrijdingsfestival Overijssel?

Duurzaam wipwappen

Shelduck bracht een speciale wipwap naar het festival. Olivier ontwikkelde een 3D print technologie dat het mogelijk maakt om reststromen op cellulosebasis 3D te printen op meubelformaat. Deze technologie zetten ze in in de vorm van een dienst. Zo kan iedereen op een laagdrempelige manier zijn eigen meubilair maken. Olivier wilde graag weten of bio-circulair meubilair geschikt is voor de evenementenbranche. Door kinderen en volwassenen volop gebruik te laten maken van de wipwap kon Shelduck goed bekijken of de innovatie tegen een stootje kan.

Foto Innofest

“Onze innovatie testen op het bevrijdingsfestival Overijssel was absoluut het aller-aller-gaafste wat we tot dusver hebben gedaan. Je eigen innovatie, al is het maar nèt werkend, op een groot evenement met héél veel mensen. Niet alleen mooi voor de zichtbaarheid van het bedrijf, maar ook een hele mooie kans om vroegtijdig je innovatie te testen. De conclusie voor nu: het materiaal houdt het zeker een dag vol.
Om te weten hoelang het echt duurt, gaan we de wipwap nog op een andere locatie installeren om te kijken hoelang hij het echt volhoudt.”, vertelt Olivier

Energie opwekken op een festival

Ook Wattage was benieuwd of hun innovatie het festival zou overleven. Wattage maakt de opwek van duurzame energie mogelijk door oppervlakken multifunctioneel te gebruiken. Tijdens het festival plaatsten ze dunne film zonnepanelen op bouwhekken om te kijken hoeveel energie ze hiermee kunnen opwekken én of ze hufterproof zijn. Deze zonnepanelen leverden ook gelijk stroom aan het festival, wat op den duur weer diesel voor aggregaten bespaarde. Met de data die ze tijdens het festival verzamelden hoopt Wattage ook inzicht te krijgen in eventuele andere toepassingen voor de zonnepanelen.